Na een half uur in de file passeer ik twee zwaar gehavende auto’s met hulpdiensten erbij.  Zo te zien is de schade voornamelijk materieel. Gelukkig! “De toekomst behoort niemand toe” citeer ik in mijn hoofd de Franse schrijver Victor Hugo (1802-1885).   Door Door dit oponthoud ben ik net op tijd voor de film. De intro draait al wanneer ik de bioscoopzaal binnen schuifel. L’Avenir, hoe toepasselijk!

Voor het eerst in haar leven is ze vrij

Deze Franse film uit 2016 is de vijfde film van regisseur Mia Hansen-Løves. De hoofdrollen zijn voor Isabelle Huppert en André Marcon.
“Ik dacht dat je altijd van me zou blijven houden”, is de eerste reactie van Nathalie wanneer Heinz haar, na een huwelijk van vijfentwintig jaar, vertelt dat hij een vriendin heeft en weggaat. Nathalie is, evenals haar man, filosofiedocent aan de universiteit van Parijs. Al snel verschijnen er nog meer barsten in haar perfecte leven; de uitgever van de degelijke filosofie lesboeken die Nathalie schrijft, zegt het contract op en haar bejaarde moeder begint te dementeren en kan niet meer zelfstandig wonen. Als haar moeder uiteindelijk overlijdt, constateert Nathalie dat ze voor het eerst in haar leven volledig vrij is.
Man weg, kinderen volwassen, moeder overleden. Deze conclusie is typerend voor de veerkracht van Nathalie, want hoewel ze verdrietig is gaat ze naarstig op zoek naar manieren om met de nieuwe situatie om te gaan. Haar vertrouwde filosofen en haar intellect helpen haar daarbij. Isabelle Huppert speelt deze rol vol overtuiging; ze zet een krachtige, zelfstandige vrouw neer. Een vrouw die overeind blijft in een wereld waarin de toekomst ongewis is.

Light Years

Ook het gezin in Light Years (2015) van de Britse regisseur Esther Campbell heeft te maken met tegenspoed. Moeder Rose wordt opgenomen in een verzorgingstehuis en vader Dee blijft achter met drie kinderen, waaronder een baby. De toekomst die de ouders voor hun gezin voor ogen hadden is voorgoed verdwenen. De film stapt acht jaar later in; de gezinsleden worstelen, op verschillende manieren, met deze lastige situatie. Bij elkaar vinden ze geen steun, integendeel, ze zijn lichtjaren van elkaar verwijderd. De vader trekt zich terug in zijn werk, terwijl de oudste kinderen overduidelijk wat meer leiding zouden kunnen gebruiken. De jongste dochter, de achtjarige Rose, is evenwichtig én doortastend. Ze gaat op eigen houtje op bezoek bij haar moeder in het verpleegtehuis. Bezorgd gaan broer Ewan en zus Ramona haar achterna.

Moeilijk om je in personages in te leven

In verschillende, losse scènes wordt het verhaal op poëtische, dromerige wijze verteld, tegen een treurigstemmende achtergrond van vervallen huizen, verlaten industrieterreinen en desolate autowegen. De film  bedient zich van fraaie beelden; scènes gefilmd vanachter een voorbijrijdende trein en onderwaterscènes van zwemmende baby’s en later het zwemmende gezin. Toch is het een weinig toegankelijke film, waarbij het moeilijk is om je in de personages in te leven. Dit lukt pas aan het einde van de film, wanneer duidelijk is wat er aan de hand is en de gezinsleden in staat zijn om elkaar enigszins te bereiken. Dat is jammer, want de hoofdpersonen zouden onze sympathie al bij aanvang van het verhaal kunnen gebruiken.

We zijn sterker dan dat we denken

Beide films gaan over hoe kwetsbaar we zijn, met al onze toekomstplannen, waar zo eenvoudig iets tussen kan komen, “Wij gaan achteruit de toekomst binnen”, aldus de Franse dichter Paul Valery (1871-1945).  Maar net als Nathalie in l’Avenir en het gezin in Light Years, zijn we altijd weer sterker dan gedacht.