Op Meerdanvijftig.nl schreven we over Hedy d’Ancona (87) in verband met ouder worden. Een onderwerp dat ze met humor behandelde in haar boek Vrolijk Verval. Maar Hedy, die staatssecretaris en Europarlementslid is geweest, is vooral feministe van het eerste uur. Ooit richtte ze samen met anderen Man Vrouw Maatschappij op maar ook het tijdschrift Opzij. Een lichtend voorbeeld voor Karin de Lange die haar nieuwste boek Het persoonlijke is politiek las en luistert naar de podcast Vrolijk Voorwaarts die Hedy samen met haar dochter Hadassah de Boer maakt.

Inmiddels gaat 8 maart als Internationale Vrouwendag niet langer ongemerkt voorbij. Cijfers over de loonkloof tussen vrouwen (nog steeds niet gedicht), het over het hoofd zien van medische vrouwenklachten, femicide en de toegankelijkheid van kinderopvang vullen rond deze dag de nieuwsberichten. Vooral de noodzaak van -gratis- kinderopvang is een van de stokpaardjes die Hedy d’Ancona als staatssecretaris begin jaren tachtig probeerde te verwezenlijken.

Lichtend voorbeeld

Mijn generatie vrouwen is de eerste generatie die werk en kinderen combineerde. Emancipatie en vrouwenrechten lopen als een rode draad door ons leven. Wat Hedy d’Ancona heeft gedaan en geschreven heeft een grote invloed op me gehad. Met Vrouwendag in aantocht, besloot ik mij opnieuw te verdiepen in de heruitgave van haar boek Het persoonlijke is politiek. In dit boek zet Hedy d’Ancona uiteen hoe haar leven en haar politieke functies met elkaar verknoopt waren. Zo vormt het een beknopte geschiedenis van de strijd voor vrouwenrechten en wat er bereikt is. Het maakte diepe indruk op me hoe haar leven vervlochten is met de strijd voor vrouwenrechten. Bovendien weet ze pakkend haar politieke leven te beschrijven binnen het kader van haar privéleven. En dat in alledaags Nederlands met vaart en humor. Een boek om in één adem uit te lezen.

Werk en kinderen

Al lezend en luisterend naar de podcast Vrolijk Voorwaarts besef ik hoeveel we aan Hedy d’Ancona en haar generatie feministen te danken hebben. Inmiddels is het vanzelfsprekend geworden dat mannen en vrouwen ook na de komst van kinderen blijven werken. Die keuzevrijheid hebben we aan hen te danken. Samen met de jong overleden Joke Kool-Smit richtte Hedy d’Ancona Man Vrouw Maatschappij op. Alleen de naam maakte al duidelijk dat ze ook de mannen betrokken in hun emancipatiedrang. Ze namen op die manier afstand van vrouwen die zich in de jaren zeventig helemaal van mannen afkeerden en het zochten in demonstraties in acties. Hedy en de haren zochten juist de samenwerking op met mannen in politieke functies die emancipatie steunden.

De binnenlandse economie zat in die jaren niet mee. Er heerste werkloosheid en de overheid moest bezuinigen. Toch lukte het MVM om geld los te peuteren om kinderdagverblijven op te richten. Vrouwen konden daardoor blijven studeren of werken. Maar in heel Amsterdam waren er maar twee. Lang niet voldoende. Het dwong mij als jonge moeder in Hedy’s voetsporen te treden. Samen met anderen slaagde ik er zo in dat er één kinderdagverblijf bij kwam en een ander werd uitgebreid met een extra baby- en peutergroep.

Vrouwenstrijd

Het persoonlijke werd politiek: Hedy werd via Man Vrouw Maatschappij en haar lidmaatschap van de PvdA uiteindelijk staatssecretaris van Emancipatiezaken, waarbij ze ervoor pleitte om het onder te brengen bij het ministerie van Sociale Zaken. Economische zelfstandigheid voor vrouwen viel astig te bevechten bij het ministerie van Cultuur waar het eerder bij ondergebracht was. Met haar ambtenaren hamerde ze op economische zelfstandigheid voor vrouwen. Het uiteindelijke resultaat was dat vrouwen vanaf 18 jaar een arbeidsplicht kregen in het Werkgelegenheidsplan van de jaren tachtig en dat vrouwen zelfstandig recht op een uitkering kregen of hun man werkte of niet.

Deeltijd

Naast kinderopvang om te kunnen werken was een andere voorwaarde voor emancipatie volgens Man Vrouw Maatschappij een verkorte werkweek voor iedereen. Ook al is dit niet algemeen ingevoerd het moet Hedy d’Ancona deugd doen dat laatst werd bekend gemaakt dat het aantal stellen die beiden in deeltijd werken verdubbeld is.

Het persoonlijke

Hedy d’Ancona beschrijft in Het persoonlijke is politiek in geuren en kleuren hoe haar inzet voor economische zelfstandigheid ontleend is aan de geschiedenis van haar alleenstaande moeder. Hedy’s vader kwam in de oorlog in het concentratiekamp terecht en stierf in de trein op weg naar huis door de ontberingen en ziekten opgelopen in het concentratiekamp. Na enkele jaren hertrouwde haar moeder met een weduwnaar met drie kinderen. Samen kregen ze nog een kind. Na enkele jaren stierf haar tweede man. Dat betekende dat Hedy’s moeder het alleen moest zien te rooien met vijf kinderen. Bijstand bestond nog niet, die zou pas in 1968 worden ingevoerd. De steun was niet voldoende om huur en eten van te betalen, Hedy’s moeder moest wel werken. Heel ontroerend vond ik de brieven die Hedy daarover aan haar dochter schreef.

In 2017 vertelt Hedy d’Ancona in ‘Zomergasten’ van de VPRO hoe het persoonlijke voor haar politiek is geworden.

Vrolijk Verval

Hedy is een echte verteller. Daarom besloot ik om ook haar boek Vrolijk verval en de podcast Vrolijk Voorwaarts te beluisteren. In Vrolijk Verval verloochent ze haar strijdlust niet. Ook ouderen moeten net als vrouwen serieus worden genomen, stelt ze. En zeker niet als kwetsbare plantjes worden behandeld maar serieus mee tellen in het maatschappelijk debat. Echt Hedy, strijdbaar tot het einde.

Ditjes en datjes maar ook…

In de podcast Vrolijk voorwaarts praten Hedy d’Ancona en haar dochter Hadassah de Boer samen over wat ze bezighoudt. Het gaat naast ditjes en datjes over het nieuws en wat zij vinden van wat zij lezen. Het is heel gevarieerd en door hun grote belangstelling in alles om hen heen interessant om naar te luisteren. En respect te hebben voor een vrouw die zich haar leven lang al heeft ingezet voor onderwerpen die wij nu als vanzelfsprekend achten als abortus, tweede kans-onderwijs, kinderopvang en zelfstandig recht op werk en een uitkering. Verworvenheden die we niet alleen moeten koesteren maar ook bewaken, omdat er opnieuw aan getornd dreigt te worden. “Er valt nog zat te doen, als jonge feministen willen,” constateerde Hedy dan ook op de Opiniepagina van de Volkskrant aan de vooravond van Internationale Vrouwendag.

De podcast die Hedy en Hadassah maken voor Saar-magazine.

Meer lezen

In 2017 steunden we Hedy d’Ancona’s oproep om als oudere je stem te verheffen. Daaruit volgde een interview met een rolmodel dat lid is geweest van Man Vrouw Maatschappij. Over de vrouwenstrijd in de jaren zeventig en tachtig schreven we al eerder in ‘Van zwartwit naar kleur’. Karin de Lange schreef naar aanleiding van Internationale Vrouwendag over de schokkende documentaire ‘It’s raining women’.

Openingsfoto: Hedy d’Ancona op de omslag van haar boek ‘Het persoonlijke is politiek’, een uitgave van Nijgh&Van Ditmar.