Na ‘Eindelijk volwassen’ niet wijs maar wel wijzer

Boek van hoogleraar Ethiek Frits de Lange prikkelt tot nadenken

Een groot deel van mijn leven heeft in het teken gestaan van het kliederen op een denkbeeldige muur: ‘Stella was he….’ Mijn bestaan mocht niet onopgemerkt voorbijgaan. Totdat het lot toesloeg en de bus verf met kwast mij uit mijn handen werd genomen, voordat ik de laatste ‘re’ had kunnen kwasten. Op mijn 58^ste stond ik vrij plotseling aan de zijlijn van het maatschappelijk leven. Dag, carrière. Maar hoe zat het dan met de rest van mijn leven? Vandaar dat ik extra geïnteresseerd begon te lezen in het boek van de Groningse hoogleraar Ethiek Frits de Lange ‘Eindelijk volwassen, de wijsheid van de tweede levenshelft’.

Wat is wijsheid?

Als ik thuis aan tafel vertel over wat ik aan het lezen ben, ontspint zich meteen een discussie over wat wijsheid nu eigenlijk inhoudt. En is ons gezelschap van drie 60plussers nu wijzer dan toen we jong waren?  “Ik weet nog steeds niet precies hoe de wereld in elkaar steekt,” zegt manlief, die het duidelijk over praktische wetenschappelijke wijsheid heeft zoals Galileo Galilei ooit ontdekte dat de aarde om de zon draait en niet andersom.  Onze vrouwelijke gast antwoordt met filosofische wijsheid: ‘Naarmate ik ouder word, zeg ik steeds vaker dat ik iets niet weet.’

Niet als opa en oma

Wijsheid hoort in de beeldvorming bij een oude man met een lange baard (door de eeuwen heen hebben kunstenaars weinig oog gehad voor het beeld van een oude wijze vrouw). Gelovig opgevoede volwassenen associëren die met God, schetst Frits de Lange in zijn boek. Maar die wijze, oude man heeft niets van doen met onze opa (en oma) die zich vooral beriep op het gelijk van hun leeftijd. En weinig open stond voor ‘nieuwerwetse ideeën’. En zo willen wij moderne ouderen niet worden.

Actief en vitaal ouder worden

Tegenwoordig draait het vooral om verstand en zinvol, doeltreffend bezig zijn. Als oudere wil je tegenwoordig vooral geassocieerd worden met begrippen als ‘actief’ en ‘vitaal’. Ook ik voer de hopeloze strijd tegen ouderdom en het angstbeeld weg te kwijnen achter de geraniums. O, wat wil ik er graag, nog steeds, in mijn leven toe doen!

Het is de verdienste van Frits de Lange dat ik na lezing van zijn boek het besef heb dat er ook een andere invulling van het laatste deel van mijn leven mogelijk is dan louter presteren. Dat het loont om te streven naar zelfkennis, zelfbeheersing, en relativering van je eigen ‘ik’. Op die manier leer je ook omgaan met onontkoombare ouderdomsgebreken als krachtverlies, aangewezen zijn op een leesbril, gehoorapparaat, rollator.

Geen boek om te lezen voor het slapen gaan

Wijs ouder worden betekent dat ‘je ego in gezelschap niet meer gestreeld hoeft te worden; je geniet van het verkeren met anderen. Bescheiden word je dan ook in de pretentie alles beter te weten,’ schrijft Frits de Lange in Eindelijk volwassen.

Voor wie wil weten of het boek een aanrader is… Ja, zeker voor wie meer inzicht wil hebben in zijn eigen doen en laten nu het grootste gedeelte van het leven erop zit, reikt de zoektocht van de Groningse hoogleraar Ethiek een aantal interessante handvatten aan om over na te denken. Maar het is geen boek om te lezen voor het slapen gaan. Want mijn hersenen werden wel aan het werk gezet.

De wijsheid niet in pacht

Ik vond het alleen al leuk om te lezen hoe geleerden door de eeuwen heen hebben geworsteld met de definitie van wijsheid. En nee, die heeft niemand in pacht. Dat claimt Frits de Lange ook na zijn onderbouwde zoektocht niet.

‘Eindelijk volwassen, de wijsheid van de tweede levenshelft’, wordt uitgegeven door uitgeverij Ten Have.

Meer leesvoer om over na te denken

Brigitte Leferink tipte in haar top 5 boeken van 2020 ‘drie minuten filosofie’ van Fabrice Midal. Karin de Lange schreef over Barbara Ehrenreichs boek ‘Te oud om dood te gaan’.

Openingsfoto: God schenkt Adam het leven door Michelangelo in de Sixtijnse Kapel in Rome. Static056/Flickr.com