Met echte schildpadden heeft ‘Buñuel in the Labyrinth of Turtles’ niets te maken. En ook de schattige titel van de animatiefilm die deze week in première ging is misleidend. Er is niets Disney-achtigs aan de schepping van regisseur Salvador Simó die een documentaire-vorm hanteert om de ‘making of’  te vertellen van de film ‘Las Hurdes’ die de beroemde Spaans-Mexicaanse regisseur Luis Buñuel maakte in de jaren ’30. 

Animatiefilm tekent dilemma’s surrealisme

Het Droste-effect past wel uitstekend bij het vervreemdende surrealisme dat Buñuel deelde met zijn even beroemde vriend, de schilder Salvador Dalí. Met hem maakte hij twee films; , Un chien Andalou in 1929 en L’Age d’Or in 1930. Met het surrealisme probeerden ze droom en fantasie die in onze hoofden leven, in film te vatten en ze gebruikten symbolen en associaties om fantasie en droom tastbaar te maken. Hun aanpak leidde tot veel onbegrip en  kritiek, zoals vaak gebeurt met vernieuwende films.

Dankzij vriend kon Buñuel weer filmen

De vriendschap raakte verbroken en Buñuel kreeg geen filmproject meer gefinancierd. In 1933 lukte het hem met een vriend, Ramón Acín, toch weer een film te maken: Las Hurdes: tierra sin pan. De film hierover van de relatief onbekende regisseur Salvador Simó start in een café waar Buñuel in discussie raakt over de rol van kunst in de film. Zo ontstaat het idee voor Las Hurdes. Een film over een doodarm boerendorp in het kale, dorre Extremadura, tegen de Portugese grens.

De film start met een debat in het café over kunst en film.

Armoede onder aandacht brengen

Buñuel raakt geïnspireerd door een boek over de bewoners en als hij ook nog iemand ontmoet uit Las Hurdes besluit hij met een documentaire de armoede onder de aandacht van het grote publiek te brengen.  Doordat Simó kiest om het verhaal rond Buñuel, zijn vriend en producent Ramon Acín, en cameraman Eli Lotar te laten draaien, wordt de permanente strijd om geld en kwaliteit in films duidelijk in beeld gebracht. De getekende beelden worden afgewisseld met korte beelden uit de oorspronkelijke documentaire wat voor een schokeffect zorgt.

Animatiefilm begint zich steeds meer te ontwikkelen tot een volwassen genre.

Animatiefilm wordt volwassen

Simó sluit aan in een rij van filmmakers die voor animatie kiezen; tekenfilms niet voor kinderen maar voor volwassenen. Het maakt het gemakkelijker om bijvoorbeeld oorlogsfilms te verwezenlijken. Geweld is moeilijk in het echt weer te geven en voor kijkers is het vaak iets gemakkelijker te verdragen als het nèt niet echt is. Zoals bijvoorbeeld in Waltz with Bashir uit 2006 over de Israëlische inval in vluchtelingenkampen in Libanon. Of als Another Day of Life, over de vrijheidsstrijd in Angola die op dit moment in de bioscopen draait. Maar het genre leent zich ook ook voor prachtige films over andere onderwerpen. Denk maar aan Louise en hiver. over een oud dametje dat moet overwinteren in een totaal verlaten kustplaats. En vorig jaar was er de getekende detective Loving Vincent over de dood van Van Gogh.

Salvador Simó wisselt Buñuels hardhandige manier om de kijker te schokken af met beelden die de regisseur in scène zet en het medelijden dat hij heeft met de straatarme, hongerige en zieke bewoners van het dorp die nauwelijks kunnen overleven. Maar ook de nachtmerries die Buñuel plagen, zijn afstandelijke vader en de invloed van het katholieke geloof. Er komt veel langs, op een natuurlijke manier en prachtig vormgegeven in kleurige beelden. In de tijd van Buñuel waren de echte bewoners gefrustreerd over de manier waarop ze door de regisseur waren weergegeven in zijn film Las Hurdes.

Waarheidsgetrouw?


Buñuel’s conflicten, nachtmerries zijn natuurlijk en prachtig vorm gegeven.

Animatiefilm geen lieflijk product

Tegenwoordig zou er in de aftiteling van films staan dat er geen schade aan dieren is berokkend, dat is in het origineel van Las Hurdes wel het geval. Buñuel zette op nietsontziende manier de waarheid naar zijn hand, ook al was dat uit medeleven en een sociale maatschappijvisie. De film Buñuel in the Labyrinth of Turtles sluit af met nog een drama, namelijk hoe het de vrienden verging na de documentaire……Geen lieflijk product uit de Disneystudio dus maar wel een interessante en mooi vormgegeven animatiefilm. 

Geen lieflijk product wel een interessante en boeiende animatiefilm

‘Buñuel in the labyrinth of turtles’ wordt in Nederland uitgebracht door Periscoop Film