Een vrouw bovenop het dak van een auto maakt met een kam haar beehive kapsel nog even in orde. Ze hoort bij de miljoen Amerikanen die zich met allerhande verrekijkers in de buurt van het lanceringsplatform van NASA in Houston hebben geposteerd. Het is de ochtend van 16 juli 1969 en een paar uur later zal met donderend geraas de historische vlucht beginnen van de Apollo 11. Bijna een halve eeuw later kijk ik naar haar in de gelijknamige documentaire en het lijkt alsof ik de landing van de eerste mens op de maan opnieuw en nu van dichtbij meemaak.

Unieke, haarscherpe beelden

50 jaar geleden keken we op een kleine zwart-wit tv, nu kunnen we zelfs in IMAX de lancering, maanlanding en terugkomst van astronauten Neil Armstrong, Buzz Aldrin en Michael Collins meemaken. Vanaf morgen draait ‘Apollo 11’ in de bioscoop. Unieke, haarscherpe beelden hoe de drie astronauten voor vertrek in hun pak stappen en door een team van begeleiders voor de laatste keer worden gecheckt. Op afstand zien onbekende en bekende Amerikanen, zoals president Richard Nixon maar ook sf-bestsellerschrijver Isaac Asimov hoe de medewerkers bij Nasa de laatste protocollen doorlopen.

Haarscherpe beelden van het publiek. Een miljoen Amerikanen woonde de lancering 50 jaar geleden bij.

‘Ben je me nu aan het filmen, gekkie?’

Om de spanning op te bouwen, blijkt er ook iets niet helemaal goed te zijn met de waterstofraketten die de Apollo in een baan om de aarde moet brengen. Gelukkig slagen monteurs erin om het geconstateerde lek op tijd te dichten. Je zou bijna denken dat de scriptschrijver het zo verzonnen heeft, ware het niet dat er ook iets charmant amateuristisch en dus authentieks zit in het beeld van een snackbarhoudster. Ze voorziet toeschouwers van versnaperingen en weet zich duidelijk geen raad met de NASA-camera. Haar lichaamstaal spreekt boekdelen: “Ben je me nu aan het filmen, gekkie?”

Unieke opnames

Todd Douglas Miller en zijn team stelden de film samen uit unieke 70 mm-filmopnames en maar liefst 11.000 geluidsbanden van NASA die zij tot hun verrassing ontdekten in de nationale archieven. Dankzij de mogelijkheid om ze te digitaliseren, zien we de talloze medewerkers gesprekken voeren met de astronauten alsof we live getuige zijn. Wie klaagt over selfies op social media, ziet bij Apollo 11 hoe de NASA daarvoor de eerste voorbereidingen heeft getroffen. Overal moeten camera’s zijn geinstalleerd, tot in de landingsgestellen van de Columbia en de Eagle waarmee de landing op de maan werd uitgevoerd. Tussendoor zien we ook hoe de astronauten zichzelf scheren….

Het checken van de pakken, overal waren de camera’s van de NASA bij aanwezig.

Zonsopgang prachtig vanuit Apollo 11

Soms, heel soms, denk ik onder de voorstelling aan Capricorn One, de film over een nepvlucht naar Mars. Kloppen die beelden die ik zie wel? Maar op de graphics die de tocht van aarde naar maan verduidelijken na, zegt Todd Douglas Miller in een interview in De Telegraaf dat er maar weinig is toegevoegd aan het originele materiaal. “Uit de geluidsopnames blijkt dat de bemanning van de Apollo 11 de zon zag opkomen achter de maan. Een prachtig gezicht dat ze nooit gefotografeerd of gefilmd hebben. De zonsverduistering evenmin. Die hebben we nagemaakt en ter controle aan Buzz Aldrin voorgelegd.”

Capricorn One gaat over mislukte vlucht naar Mars.

Giant Leap kwam niet na Apollo 11

En dan is het moment gekomen dat Neil Armstrong in de documentaire uit de Eagle stapt om de historische woorden te spreken: “That’s one small step for (a) man, a giant leap for mankind.” In 1969 sloeg mijn kinderlijke fantasie met die woorden op hol. Maar verder dan de zondagmiddag-afleveringen van Star Trek en later de films over Star Wars is het niet gekomen.

One small step for a man….

Prachtige montage Apollo 11

En eigenlijk is het ook maar een stoffige bruingrijze bende op de maan met kraters en kratertjes nu we dat in full colour kunnen zien. Maar dat mensen raketten en ruimtestations op de millimeter nauwkeurig aan elkaar kunnen koppelen op duizenden kilometers afstand, daarvan ben ik opnieuw onder de indruk. Al was het maar door de prachtige montage van ‘Apollo 11’ waarvoor de makers terecht op het afgelopen Sundance Festival zijn onderscheiden.

Apollo 11 wordt in Nederland uitgebracht door Piece of Magic.

Nog meer documentaires

Het Internationale Documentaire Festival Amsterdam heeft de weg gebaand voor steeds meer documentaires in de bioscoop. Camino al gezien of het laatste project van de beroemde ‘inpak’kunstenaar Christo? Maar ook de ‘nieuwe’ Haanstra Sprekend Nederland of de ode aan de hond in ‘Buddy’ is de moeite waard.