Vorig jaar werd haar boek Het voorval nog succesvol verfilmd onder de titel ‘L’Événement‘. En het nieuwste boek van de Franse schrijfster Annie Ernaux, De Jaren, stond begin dit jaar wekenlang in de top tien van meest verkochte boeken. En nu is er dan ook De jongeman. Dat maakte dat Karin de Lange de kennismaking met de schrijfster graag wilde vernieuwen.

L’Événement (2022) beschrijft het verhaal van een jonge vrouw in de jaren zestig die ongewenst zwanger raakt.

Het leven als een lapjesdeken

Annie Ernaux’ boek ‘De Schaamte‘, staat al sinds 1995 bij me in de boekenkast. En nu is er dan bijna 30 jaar later een boek over haar leven van de schrijfster. Een leven als een lapjesdeken, dat inmiddels meer dan tachtig jaar beslaat. ‘De jaren’ is geen gewoon boek. Niet zoals ‘Paula‘, het boek van Isabel Allende, die in brieven aan haar doodzieke, comateuze dochter haar levensverhaal opschrijft. Annie Ernaux schrijft in flarden, soms persoonlijke herinneringen, soms over haar familie, soms over de politiek, over de maatschappelijke bewegingen in dat hele leven. Niet alleen in Frankrijk, maar ook internationaal. Mao en de Vietnamoorlog komen langs en het studentenoproer in 1968. Voor mij en mijn leeftijdgenoten die jong waren in die tijd is het een feest der herkenning.

Sinds 1995 in de kast.
Een leven als een lapjesdeken.

Tijdsbeeld

De flarden en brokstukken worden aangeleverd in chronologische volgorde, zodat je ook de ontwikkeling kan volgen die ze in tachtig jaar doormaakte. Zonder veel in al te persoonlijke herinneringen te blijven steken, beschrijft ze hoe ze haar tijd beleefde. In haar eigen woorden: ‘hoe de tijd door haar heen’ ging. Het boek is te lezen als een tijdsbeeld en hoe ons maatschappelijk leven daardoor is beïnvloed. Daarmee is het een universeel verhaal, tegelijkertijd gebonden aan een bepaalde veranderende cultuur en maatschappij.

Denken aan eigen vergankelijkheid

Het boek begint daarom met “Alle beelden zullen verdwijnen.” Er volgt een opsomming van pagina’s vol beelden, hoogst persoonlijke ook, die zullen verdwijnen. Dan bemerk je de dubbelheid. Het zijn beelden die op haar netvlies staan gebrand en die met haar zullen verdwijnen. Maar het zijn ook beelden die anderen aan haar bewaren en die met hen zullen verdwijnen bij hun dood. De eigen vergankelijkheid; het is ook iets waaraan onze generatie denkt met het stijgen van de leeftijd.

De naakte waarheid

Soms is Annie Ernaux echt choquerend in haar beschrijvingen. Daarbij spaart ze zichzelf niet. Alles wordt genadeloos geobserveerd én opgeschreven. Geen dichterlijke of symbolische stijlfiguren om het mooi te maken. Niet weglaten wat schaamte zou kunnen opleveren bij haar of haar lezers. Niets maar dan ook niets dan de naakte waarheid. Dat zal sommige lezers te ver gaan, neem ik aan. Ik hou er van. Die zoektocht naar de onverbloemde kern van het bestaan. Ze levert nieuwe en originele inzichten op.

Typisch Frans

Een te nemen horde bij het lezen van De Jaren zijn de typisch Franse beelden en herinneringen. Aan voor ons onbekende zangers, winkels, nieuwslezers en politieke figuren. Dat is even denken aan een Nederlands evenbeeld, zoals André Hazes als zanger of Maartje van Weegen als nieuwslezeres, de Albert Heijn als supermarkt of Geert Wilders als rechtse politicus. Dan begrijp je haar beelden beter. Het boek leest niet gemakkelijk weg! Gelukkig zijn er ook herkenbare Franse situaties zoals de banlieus en de metro.

Nieuw boek van Annie Ernaux

De titel van Annie Ernaux’ nieuwste boek is De jongeman. Ze beschrijft hierin haar verhouding met een jonge bewonderaar die de helft van haar lentes telt. Het doet terugdenken aan haar eigen relatie als jonge vrouw met veel oudere mannen.

Ze kijkt terug naar haar jongere zelf en snapt ineens ook de betekenis die zij als jonge vrouw voor die oudere mannen had. Nu heeft zij zelf het voordeel van levenswijsheid, carrière en rijkdom. Dat geeft haar macht in de relatie. Ook hierbij is haar verhaal autobiografisch en nietsontziend eerlijk. Zo krijgt mijn hernieuwde kennismaking met Annie Ernaux een mooi vervolg!

Meer lezen over boeken

Onlangs overleed de Amerikaanse Barbara Ehrenreich, wiens laatste boek Karin de Lange hier ook besprak. Ook geïnteresseerd in andere boeken? Brigitte Leferink gaf in december 2022 ook haar eigen boekentop 5 van het afgelopen jaar. Klik hier om nog meer boekrecensies te lezen.

Openingsfoto: Scène uit de film L’Événement naar het gelijknamige boek van Annie Ernaux.