Elke week geven we op Meerdanvijftig.nl een tip om naar te kijken. Taal is niet alleen gesproken tekst. Het zijn ook beelden, blikken, gebeurtenissen. De Finse regisseur Aki Kaurismaki gebruikt al die middelen om zijn liefdesverhaal te vertellen. Fallen Leaves is genomineerd voor beste Europese film van 2023 en draait vanaf deze week in de bioscoop.

Psychologisch spel

Fallen Leaves is het -hoopvolle- verhaal van de ontluikende liefde tussen twee mensen die al het nodige achter de rug hebben. De Finse regisseur en scriptschrijver Aki Kaurismaki speelt in de film met contrasten. Tussen licht en donker, tussen stilte en geluid, tussen blikken en woorden, tussen langzaam en snel. De liefde tussen de twee ontwikkelt zich langzaam maar met snelle wendingen. Net als in elk liefdesverhaal zijn er obstakels die de geliefden moeten overwinnen.

‘Kaal’ is het eerste woord dat bij me opkomt bij de films van Aki Kaurismaki. Er wordt weinig gesproken, de scènes zijn lang, het decor zonder enige versiering en er is weinig actie. Vat dit echter niet op als antireclame! Want door die ‘kaalheid’ vallen details op en krijgt elk gebaar extra lading. Door het gebrek aan tekst worden uitgewisselde blikken ’taal’. Dit brengt spanning in de film voor liefhebbers van psychologisch spel. Maar er ontvouwen zich ook genoeg dramatische gebeurtenissen. Sommige wendingen komen aan als een mokerslag in dit op het oog simpele liefdesverhaal. Vooral door het contrast met de rustige, lange scènes waarin het verhaal zich ontwikkelt.

Machines en fabrieken

Ansa (dat in het Fins ‘Klem’ betekent), gespeeld door Alma Pöysti, werkt als vakkenvulster in een supermarkt als ze wordt ontslagen. Ze vindt opnieuw werk als vaatwasser in een café maar later werkt ze ook in de bouw met takels. Ari Kaurismaki kiest bij voorkeur bouwplaatsen en fabrieken als decor voor zijn films. Zijn personages werken meestal lopende band werk of met machines. Ook de geliefde van Ansa, Holappa (Jussi Vatanen), werkt als lasser. Met zijn stiekeme drinken tijdens het werk gaat dat fout. Ansa en Holappa ontmoeten elkaar zo maar op een ‘doordeweekse’ avond in Helsinki op zoek naar liefde. Maar of ze ook een relatie krijgen? Dat blijkt knap lastig met Holappa’s alcoholgebruik, verloren telefoonnummers en het niet kennen van elkaars namen of adressen.

Kleurrijke ellende

Kaurismaki schept kleur uit grauwe machines, fabrieken, supermarkten: de jassen van de vakkenvullers zijn rood. De bank thuis is knalrood. Bloemetjes-bloesjes en kleurige filmposters geven donkere scènes kleur. Zwijgzaam, neerslachtig maar niet verslagen; zo kun je de personages in Fallen Leaves maar ook in Kaurismaki’s vorige films, Match Factory Girl of The Other Side of Hope typeren. Ze dealen op hun manier met de slagen van het lot. In Fallen Leaves is een klein hondje het licht puntje. En de behulpzaamheid van vrienden geeft warmte in de grauwe en anonieme omgeving.

Finse Blues

Niet alleen de decors werden zorgvuldig gekozen door Aki Kaurismaki. Hij heeft ook een duidelijke band met muziek. En dan vooral muziek en zang in de Finse taal. Er komen in zijn films altijd een optreden van een band voor. Ook in deze film zit een oog- en oor strelende scène met een vrouwenband. De tekst is, in contrast met de muziek en de kleurig geklede vrouwen, zwaar depressief. Meer blues kun je het niet krijgen! Voor vermaak gaan mensen in zijn films naar het café en daarin speelt de karaoke een rol met een onvervalste Finse schlager gezongen door de vriend van de hoofdpersoon. Nieuwsgierig? Hier is de link naar de sound track van Fallen Leaves

Prijzen voor Fallen Leaves

Aki Kaurismaki schreef zelf het verhaal van Fallen Leaves maar de kleuren, de setting, de belichting en de sfeer van film bepaalde hij samen met Timo Salminen die verantwoordelijk is voor deze cinematografie van de film. De jury van het filmfestival in Cannes was zo onder de indruk dat de film het afgelopen jaar de Gouden Palm kreeg. En daarna werd Fallen Leaves ook nog eens genomineerd voor de Europese film van het jaar.

‘Fallen Leaves’ wordt in Nederland uitgebracht door September Film.

Meer Kijk Eens

Nog niet zo lang geleden zag Karin de Lange de Europese animatiefilm van het jaar: No dogs or Italians allowed. Net als zij geïnteresseerd in films met een andere kijk? Lees dan ook het verhaal over The Quiet Girl en The Banshees of Inisherin. Beelden zeggen ook meer in het ontroerende Aftersun, zag Stella Ruisch. Voor nog meer Kijk Eens-verhalen, klik hier.