Koos Vervoort uit Schiedam is net 60 geworden en één van de mooiste cadeaus die hij heeft gekregen is de proefdruk van zijn boek dat in september zal verschijnen. “Koos, van laaggeletterde tot schrijver”, is de veelzeggende titel. Maar wie het levensverhaal van Koos kent, had het misschien ook ‘het jongere broertje van Ciske de Rat’  kunnen noemen.

Zestig lentes en Koos Vervoort stráált

Niet dat je zijn roerige verleden aan de vriendelijke, zachtaardige Koos anno 2019 afziet. Zestig lentes en hij stráált. Een jaar of 17 geleden heeft hij het geluk gevonden bij ROC Zadkine in Schiedam. Daar leerde hij juf Tiene kennen en Ellen Pattenier, inmiddels van de Stichting Lezen en Schrijven. Met hun hulp leerde hij lezen en schrijven en ging er een wereld van mogelijkheden voor hem open. “Elke keer kom ik nu een nieuwe uitdaging tegen. Duits, Engels, Frans, zelfs Latijn heb ik geleerd. Ik zit op toneel, ik heb zangles.” En ja, noten kan hij inmiddels óók lezen.

Vader alcoholist, kinderen zonder eten

Vier jaar lang schreef Koos zijn verleden als laaggeletterde (“Ik ben geen analfabeet, want ik kon wel een beetje lezen en schrijven”) van zich af in blogs die hij publiceerde op zijn eigen website Koosuitdaging.nl.  Een schokkend verhaal voor een leeftijdgenoot, die alle dingen heeft gekend die Koos niet in zijn jeugd heeft ervaren. Zoals een veilig thuis. “Mijn vader was een alcoholist en dronk al het geld in huis op, hij sloeg mijn moeder en wij gingen als kinderen,  ik ben de derde van acht-  zonder eten naar school en naar bed.” Zo schrijft Koos in zijn blog, hoe hij helemaal gefixeerd was door de appel van een jongetje een paar stoelen voor hem in de klas. “Alles in mij schreeuwde om die appel te grijpen, van ellende kroop ik onder mijn tafeltje. Op die manier krijg je niet veel van de les mee.”

In blogs schreef Koos zijn verleden van zich af.

6 keer liep Koos Vervoort weg uit internaat

Om aan te sterken, werden de kinderen Vervoort af en toe in de vakanties naar ‘de kolonie’ gestuurd. Omdat hij niet kon meekomen in de klas, ging hij spijbelen en kreeg hij verkeerde vriendjes die uit stelen gingen. Uiteindelijk besloot jeugdzorg hem naar een internaat in Oosterwolde te sturen, tegen het advies van de huisarts die al voorspelde dat de inmiddels 10-jarige Koos daar alleen maar slechter af zou zijn. “Ik ben er een maand of drie, vier geweest en ik ben in die tijd wel 6 keer weggelopen uit heimwee. De eerste dag kreeg ik al slaande ruzie met een jongen die beweerde dat ik hem tegen zijn schenen schopte. Achteraf bleek dat een jongetje geweest te zijn dat zich onder de tafel had verstopt. Maar toen had de groepsleider ons al letterlijk met de koppen tegen elkaar geslagen.”

Moeder dacht dat er iets mis was met Koos

Hoe zachtaardig en ongelukkig Koos was, hij had wel geleerd op straat van zich afbijten. “Ik had een ontzettend lieve moeder, maar die had het druk met de kleintjes. En ze dacht dat er iets geestelijk mis was met me. Waarom koos ik toch die verkeerde vrienden?” Toch had de groepsleider in Oosterwolde wel door dat Koos niet tussen de andere kinderen thuishoorde; dat Koos wel wilde deugen. Hij werd naar een ander internaat, iets dichter bij huis in Hollandsche Rading, gestuurd.

Jongen in een bankschroef

Op de lagere school ontstond het gevoel bij Koos dat hij niets kon.

Inmiddels was Koos gewend aan geweld. Maar toen zijn juf Anneke in Hollandsche Rading werd bedreigd door een klasgenoot, greep hij in en hield hij de jongen in een bankschroef totdat hij rustig was geworden. “Doordat ik bij die jongen respect had afgedwongen, besloten ze in het internaat dat hij voortaan bij mij in de groep kwam.” Het was de eerste keer dat hij tot de ontdekking kwam dat hij óók iets goed kon doen. “Pas veel later ben ik er achter gekomen dat ik van jongsaf depressief ben geweest, dacht dat ik niets kon. Dat ze me zelfs thuis liever niet meer hadden. Want waarom werd ik anders steeds weggestuurd?”

Van spijbelen naar zwart werken

Door het verblijf in internaten, dat ongeveer een schooljaar lang duurde, raakte Koos steeds meer op zichzelf aangewezen. Ook op de middelbare school, Koos werd verwezen naar het ITO (Individueel Technisch Onderwijs) kon hij geen aansluiting vinden. De concierge had de pik op hem en op de allereerste dag kwam de recherche al voor hem op bezoek omdat ze hem -onterecht- van brandstichting verdachten. Opnieuw verviel Koos in spijbelen. Vijftien jaar oud ging hij helemaal niet meer naar school. Een bankwerker wilde hem wel -zwart- werk geven. Maar nadat hij zijn volgende baan op een bunkerboot verloor, lukte het hem niet meer om werk te vinden. “Overal moest je een opleiding voor hebben en erger: formulieren invullen. En dat kon ik niet.”

Koos werd steeds depressiever

Nu kan Koos lezen en schrijven met computers maar aan het begin van het computertijdperk raakte hij in paniek door de gebruiksaanwijzing.

15 jaar leefde hij van een uitkering en werd met de dag depressiever. Uteindelijk vond Koos wel weer een baantje maar inmiddels waren zijn problemen levensgroot geworden. “Er kwam steeds minder uit me. Ik maakte ruzie met mijn vrouw om te verbloemen dat ik brieven niet goed kon lezen en gebruiksaanwijzingen niet kon begrijpen. Edith werd er dol van.”

Crisis in huwelijk keerpunt

Door de crisis in zijn huwelijk vond de huisarts het na het zoveelste bezoek welletjes. “’Koos, je moet er nu iets aan gaan doen,’ zei hij tegen me.” En zo kreeg Koos uiteindelijk antidepressiva die het begin betekende van de ommekeer. “Ik realiseerde me dat ik aan de zijlijn van het leven stond. Dat ik niet langer smoesjes wilde verzinnen om moeilijkheden te vermijden. Dat ik slimmer was, dan dat ik dacht. Ik durfde eindelijk iets aan te pakken.” En zo leerde Koos in 3 jaar lezen, schrijven én een levensles die hij nu graag met lotgenoten deelt.

Koos Vervoort in walhalla


Inschrijven voor Koos’ boek kan. al.

Op zijn 60ste werkt hij naast zijn zang en toneel 20 uur bij de milieudienst Rijnmond. Daarnaast is hij ambassadeur van de Stichting Lezen en Schrijven, helpt hij lotgenoten en leest Koos Vervoort formulieren van de gemeente Rotterdam na of ze begrijpelijk zijn voor laaggeletterden. En van zijn vele blogs verschijnt dus nu ook een boek. Koos buldert van het lachen: “Vorig jaar ‘klaagde’ Edith, dat ze elke keer weer een nieuwe Koos leert kennen. Maar ik kan niet anders zeggen: ik leef in een walhalla.”

Gewone mensen met een bijzonder verhaal

Dit artikel is onderdeel van een serie die Meerdanvijftig.nl schrijft over gewone mensen met een bijzonder verhaal. Eerder verschenen interviews met een van de laatste kofferreparateurs in Nederland Willem Wentholt, solozeiler Ola, zingende advocaat Wouter Ganzeboom en tv-kokkin Sandra Ysbrandy.