In Nederland hangt maar één werk van de Amerikaanse schilder John Singer Sargent (1856-1925) maar er zijn zoveel lijntjes die zijn werk met de Nederlandse schilderkunst verbinden dat Mirelle Nunes graag een kunstlezing aan hem wijdt. Vooral omdat er nu in Londen een grote tentoonstelling in Tate Britain is te zien: Sargent&Fashion.
Dames in overdadige japonnen
John Singer Sargent liet een enorm oeuvre na: ongeveer 900 olieverfschilderijen, 2000 aquarellen en talloze schetsen en houtskooltekeningen. Maar hij werd vooral bekend om zijn portretten van dames gekleed in overdadige japonnen. Daarom lag het thema van de overzichtstentoonstelling tot 7 juli te zien in Tate Britain voor de hand. Het museum laat zijn werk zien in combinatie met de kleding van de geportretteerden.
Impressionistisch
John Singer Sargent ontwikkelde zijn eigen stijl; realistisch, een beetje grof en een levensechte stofuitdrukking. Hij experimenteerde met impressionistische technieken. Dus snelle verftoetsen om lichteffecten en kleur te kunnen onderzoeken op schets-achtige werkwijze. Dit was precies de schilderstijl die vanaf ca. 1872 zo vernieuwend was.
Geïnspireerd door Frans Hals
En zoals het zo vaak gaat in de kunstgeschiedenis worden kunstenaars geïnspireerd door hun voorgangers. Frans Hals was voor Singer Sargent dé grote inspiratiebron vanwege de losse manier van schilderen van zijn geportretteerden in de 17e eeuw. Dat kunnen we goed zien bij het portret van ‘Mrs. Ernest Hill of Redleaf’. De opzet van het portret, de verhouding tussen licht en donker en de uitwerking van de stof doet zeker denken aan het werk van Frans Hals (t/m 9 juni 2024 nog te zien in het Rijksmuseum Amsterdam!).
Parijse beau monde
Beroemd werd Singer Sargent met zijn zgn. ‘parisiennes’. Een nieuw type vrouw in zijn tijd met verfijnde, elegante manieren, die haar schoonheid en andere capaciteiten gebruikte om hogerop te komen in de Parijse beau monde. De dames werden aangeduid met de naam van hun echtgenoot. En met zijn klinkende achternaam was je ‘kostje gekocht’, zoals dat heet.
Bij de Parijse Salon van 1884, de jaarlijkse tentoonstelling georganiseerd door de Franse kunstacademie leverde Singer Sargent het ‘Portret van Madame X (Madame Gautreau)’ aan. Deze mysterieuze titel verwijst naar Virginie Amélie Avegno (1859-1919). Zij was een Amerikaanse socialite, die trouwde met de rijke Parijse bankier en scheepsmagnaat Pierre Gautreau.
Madame X’ geheime liefde
Singer Sargent verzocht Virginie diverse malen hartstochtelijk om haar te mogen portretteren. Gebruikelijk in die tijd was om een opdracht van haarzelf of haar echtgenoot af te wachten. Toen het eenmaal zover was, beeldde de kunstenaar zijn model af met een choquerend bleke huid, een flinke decolleté èn een afzakkend rechter schouderbandje. Dat laatste zou hij uiteindelijk overschilderen na verwijten van ‘onkuisheid’ en de enorme lawine van negatieve kritiek die hij over zich heen kreeg.
Het societyleven in Parijs was een klein wereldje. ‘Toute’ Parijs zag elkaar bij feestjes en partijen. Zo was daar ook de knappe Dr. Samuel Jean Pozzi. Een Italiaanse gyneacoloog en kunstverzamelaar, die toegang kreeg tot vele Franse huiskamers en achterkamertjes. En wat bleek? Pozzi’s geheime liefde was de mysterieuse Madame X!
Singer Sargent legde Pozzi ten voeten uit in een opvallende rode kamerjas. Dit imposante portret was in 2018 te zien in het Rijksmuseum Amsterdam bij de tentoonstelling ‘High Society’.
Blik verruimen
Na het debâcle van de Salon besloot Sargent naar Engeland te verhuizen en zich toe te leggen op landschappen en impressies die hij opdeed bij zijn reizen, zoals de ‘Egyptische indigoververs’ uit 1891. Indigoververs zijn werklieden die met hun handen katoenenstoffen met de blauwe kleurstof ‘indigo’ verven. Het is het enige schilderij dat in Nederland te zien is in De Mesdag Collectie.
Lezing over Sargent&Fashion
Zonder naar Londen te reizen kunt u toch genieten van de tentoonstelling in Tate Britain (dat scheelt meteen weer in uw ecologische footprint). Blijf gewoon in Nederland en volg de kunstlezing die Mirelle Nunes op 16 mei houdt in Zeist of kijk gewoon thuis mee online (terugkijken kan ook). ‘Sargent&Fashion’ geeft u een boeiende kijkje in de tijd van het impressionisme en het modebeeld van toen. Aanmelden kan vanaf nu op de website van Kunst uit Zeist of stuur meteen een mail naar kunstuitzeist@casema.nl.
Meer lezen van Mirelle Nunes
Mirelle besteedde op Meerdanvijftig.nl niet alleen aandacht aan de laatste van de grote 4 tentoonstellingen in het Rijksmuseum, gewijd aan Frans Hals. Hiervoor schreef ze ook over de tentoonstelling in het Amsterdamse Stedelijk Museum van Marina Abramović. Lees ook haar verhaal over de kracht van portretkunst.
Openingsfoto: Lady Agnew of Lochnaw geschilderd door John Singer Sargent in 1864 te zien in combinatie met haar jurk…in Tate Britain, Londen. Foto: ©Tate-Larina-Fernandes
Recente reacties