Ze zien er onooglijk uit en een buitenstaander gooit ze zonder na te denken bij het oud vuil. Maar voor de bezitter die ze koestert zit er achter die oude sigarendoos, dat krom getrokken kistje een dierbare herinnering, een mooi verhaal. Zoals het oorspronkelijk 18-delige servies van de moeder van Stella Ruisch, dat niemand wilde hebben.

Zouden mensen nog jaren sparen voor iets wat ze willen hebben?

Bij het opruimen van het huis na de dood van mijn vader keken mijn twee zussen en ik elkaar aan. Wat te doen met het 18-delig servies waar onze eerder gestorven moeder zo trots op was? Mijn zussen wilden het niet hebben maar ik kon het niet over mijn hart verkrijgen om het ooit 18-delig servies af te danken.

Zouden er nog mensen zijn die jaren sparen voor iets wat ze heel graag willen hebben? Tegenwoordig zijn er talloze mogelijkheden om op krediet te kopen. Niet dat het verstandig is maar de generaties na ons tellen veel leden die opgegroeid zijn met ‘Ik wil het en ik wil het nu’. En dan staan ze er liever niet bij stil dat de kredietverleners het geld niet voor niets lenen en dat ze door de rente soms twee keer zoveel betalen voor het gewenste product.

Elk dubbeltje opzij voor het 18-delig servies

Nee, dan de generatie van mijn moeder: “6 jaar zijn je vader en ik verloofd geweest. We konden pas trouwen toen we het geld voor de uitzet hadden.” Elk ouderwets dubbeltje, kwartje en gulden werd opzij gelegd voor dat heugelijke moment. Geld dat onder andere werd besteed aan een servies met een gouden bies. En niet zomaar een servies maar liefst 18-delig!

Nu kwam mijn moeder uit een groot gezin met 9 kinderen. En misschien was haar uitleg van de emancipatie-slogan ‘Een slimme meid is op haar toekomst voorbereid’, dat ze in ieder geval genoeg borden op tafel kon zetten voor de kinderen. En eventueel familiebezoek.

Nerveuze voorbereiding

Meer dan drie kinderen zijn er niet gekomen. En van familiebezoek kwam er ook niet zoveel. In de grote familie brak met tussenpozen ruzie uit en dat betekende dat er niemand bij ons bezoek kwam. Ik herinner me nerveuze voorbereidingen in tijden van verzoening omdat oma en opa kwamen eten. Ongetwijfeld hebben toen de enorme schalen die ik nu nog in de kast heb staan, dienst gedaan.

Ook bij mij komen ze maar een paar keer per jaar tevoorschijn. Als het hele gezin met aanhang en kleinkinderen tegelijkertijd komen eten. Grappig, dat de borden die mijn eigen en volgende generaties op tafel zetten een slag groter zijn dan die uit de jaren vijftig. Die kleinere maat helpt wel als je niet meer zoveel wil eten…

Mijn hart bloedt al bij de gedachte

Van de achttien ‘grote’ borden zijn er bovendien in de afgelopen jaren flink wat gesneuveld, zodat ik die bij veel mee-eters moet aanvullen met de nog complete hoeveelheid ontbijtborden. Dan maar twee keer opscheppen. Ik zie wel eens mooie serviezen in de etalages van winkels staan maar dan begint bij thuiskomst mijn hart meteen te bloeden bij het zien van mijn moeders bordjes, kopjes en schalen.

Het eten werd opgediend in de pannen

Ik noem het inderdaad mijn moeders servies, want van mijn vader hoefde ‘al die poeha’ niet. Toen mijn moeder in de eerste -halve- woning (ook toen was er woningnood) de schalen op tafel zette, was het antwoord van mijn vader: “Je denkt toch niet dat ik én pannen én schalen elke avond ga staan afwassen?” Dus ik groeide op met geborduurde tafellakens, beschermd door doorzichtig plastic, waarop het eten ín de pannen werd gezet.

Ik spaar het servies

Soms doet mijn man een poging me over te halen om in ieder geval die zelden gebruikte delen van het servies af te danken. Maar tot nu toe slaag ik erin het servies net als mijn moeder te ‘sparen’ voor zijn opruimwoede. Dat eist soms volharding maar die eigenschap heeft mijn moeder ook bezeten, zeker vóór haar huwelijk.

Meer voorwerpen van vroeger

Niet een 18-delig eetservies maar wel het communieserviesje van tante Ria; ook Brigitte Leferink koestert iets wat niemand wilde hebben. Karin de Lange heeft nog een margarinekist van haar man’s opa in huis. En op de piano staat een loodzware marmeren uil. Allemaal voorwerpen met een verhaal, zo ook de doopjurk die een wereldreis heeft gemaakt naar Australië. Stella Ruisch heeft nog een sigarettendoosje uit Tallinn maar welk verhaal uit de oorlog hoort er nu bij?

Openingsfoto: het oorspronkelijk 18-delig servies van de moeder van Stella Ruisch