De Volkskrant vestigt de aandacht op een toeristische uitwas: het maken van een selfie op plekken die herinneren aan gruwelijke momenten in de geschiedenis. De aanleiding is de toeloop op Tsjernobyl in de Oekraïne,  ontstaan door het succes van de gelijknamige HBO-televisieserie over de ramp met de kerncentrale. Op Instagram verschijnen foto’s die weinig gevoel tonen voor de tragiek. Sexy poserende vrouwen, mannen die zichzelf duidelijk belangrijker vinden dan de geschiedenis. Erover nadenkend komt er één woord bij me boven: beschaving.

Televisieserie Chernobyl zorgt voor stroom toerisme naar Oekraine.

Foto’s niet op instagram

En ik steek meteen de hand in eigen boezem. Heb ik ook geen foto’s gemaakt bij het monument dat herinnert aan 9/11 in New York? En van ons bezoek aan concentratiekamp Buchenwald in Duitsland? Ik moet even zoeken maar dan vind ik ze En ja, ik poseer samen met mijn vriendin in New York op de plaats waar ooit het WTC stond voor de aanslagen. Van Buchenwald heb ik foto’s gemaakt zonder mensen op de voorgrond, onder de indruk als ik was van de omvang van het kamp en de perversiteit van de SS in de Tweede Wereldoorlog. En er is nog een verschil: ik heb ze niet geplaatst op Instagram.

Ervaring verbinden aan levensverhaal

Waarom heb ik dan toch foto’s genomen, waarom wilde ik -en met mij velen- zulke plekken bezoeken? De Volkskrant citeert cultuurwetenschapper David Duindam die aan de Universiteit van Amsterdam  de herinneringscultuur van de Holocaust en het Europees kolonialisme bestudeert: “Toeristen zijn niet op zoek naar historische informatie maar willen een ervaring opdoen en die verbinden aan hun eigen leven.”

Het besef dat beschaving niet ver reikt

Concentratiekamp niet echt vakantiebestemming maar wel een goede levensles.

Het besluit om naar het terrein van het WTC te gaan was sneller genomen dan het bezoeken van een concentratiekamp. Heel wat vakanties in Duitsland hebben we die zwart gerande gele verkeersborden genegeerd, richting KZ’s met namen die ik me nog uit de boeken van L. de Jong herinnerde. Ik vond de vakantiestemming niet passen bij de gruwelijke beelden die die plekken bij ons zouden oproepen. Pas toen we opnieuw in Duitsland kwamen en de kinderen ouder waren, heb ik ze zelf laten beslissen of we een concentratiekamp zouden bezoeken. En zo werden we deelgenoot van de horror die Buchenwald vertegenwoordigt. Het duurde lang voordat we de verschrikkingen van ons hadden afgezet. Voor mijn kinderen benadrukte het bezoek het besef dat de menselijke beschaving niet ver reikt.

Aanslag WTC hoort al bij mijn levensverhaal

Het 9/11 memorial in New York. Mooi maar geen moment voor stille herdenking

Hoe erg ik ook de aanslagen in de VS nog steeds vind, zo’n ervaring was het bezoek aan het memorial bij het WTC in New York niet. En dat terwijl de beelden van het vliegtuig dat het gebouw in vliegt op mijn netvlies staan gebrand. 9/11 hoort al bij mijn levensverhaal en 10 jaar na dato is er weliswaar een monument maar geheel in lijn met de Amerikaanse levensstijl. Het verkeerslawaai, loeiende sirenes, de continue verplaatsing van mensen, geven er weinig ruimte voor beschouwing. Ook al was het bij de herinnering wel even stil in mij.

Begrip beschaving afstoffen

Een foto tussen de stenen van het Holocaust monument van David Libeskind in Berlijn: smaakvol?

Kortom; de historische plaatsen en het beheer ervan bepalen of de mensen respect betonen. Wie een kerk, een synagoge, een tempel of een moskee betreedt, gelovig of niet, begint bijna vanzelf te fluisteren. Ook zonder het bordje dat het een plaats van gebed betreft. Dat er altijd mensen zullen zijn die die signalen niet opvangen, tja. Het hoort tegenwoordig bijna thuis in het lexicon van vergeten woorden maar dat is een kwestie van… beschaving. Misschien goed het begrip in tijden van Facebook, Instagram  én toerisme eens af te stoffen!

Meer nieuwsverhalen

Eerder schreven we op deze plaats over woordgebruik, pensioenleeftijd, euthanasie, verkiezingen, maar ook over de sekstapes van Patricia Paay.